Chọn dê
Kiểm tra các quy định trong vùng. Có thể nơi bạn sống không cho phép nuôi dê, đặc biệt là ở các khu đô thị. Bạn hãy liên hệ với ban quản lý khu vực gần nhất, thanh tra xây dựng hoặc các cơ quan chính quyền địa phương để xem liệu có quy định chỉ cho phép nuôi một số giống dê nào đó, hay không được phép nuôi dê đực chưa thiến hoặc có những hạn chế nào khác không. Bạn cũng nên hỏi chủ đất nếu đang thuê đất.
• Nói rõ rằng bạn định nuôi dê để kinh doanh hay chỉ để đáp ứng nhu cầu trong gia đình, vì có thể có những quy định khác nhau áp dụng cho từng trường hợp.
2 Lên kế hoạch nuôi ít nhất hai con dê. Dê là loài vật có tập tính xã hội và thường sẽ không thuần tính hoặc cố tìm cách xổng ra ngoài nếu chỉ được nuôi một mình. Bạn nên nuôi ít nhất hai con dê trong mỗi khu có rào chắn.
Dê đực chưa thiến không thể nuôi chung với dê cái, do đó có thể bạn cần mua hơn hai con. Bạn hãy đọc tiếp để tìm lời khuyên trong việc quyết định mua dê đực hay cái
3.Xác định nên mua bao nhiêu dê đực và dê cái. Có ba loại dê chính được chia theo giới tính: dê cái, dê đực chưa thiến (dê đực giống), và dê đực thiến. Dê cái cần phải được thụ tinh trước khi chúng có thể cho sữa, nhưng việc nuôi dê đực giống mất rất nhiều công sức. Những con dê đực giống cần phải ở nơi riêng biệt, có thể bốc mùi nồng nặc và thường khá hung hăng.[3] Cách dễ nhất để khởi đầu trại nuôi dê là mua 2 con dê cái và thuê một chủ trại dê khác phối giống cho dê cái của bạn với dê đực của họ.
• Dê đực thiến không có khả năng sinh sản hay sản xuất sữa. Chúng thường được bán làm thú cưng trong các trại nuôi. Nhiều người sẽ phải thiến dê nếu trại dê của họ có quá nhiều dê đực được sinh ra.
• Nếu muốn mua dê đực giống, bạn nên cân nhắc trả thêm tiền để có hồ sơ phối giống. Bạn sẽ có nhiều thông tin hơn về các đặc điểm của nó để giúp giảm nguy cơ di truyền khiếm khuyết cho đàn dê của bạn.
4.Chọn độ tuổi của dê. Dê con khoảng 8 tuần tuổi thường rẻ hơn dê đã lớn, đồng thời có thể thân thiện hơn nếu được nuôi gần gũi với người, nhưng chúng đòi hỏi phải được chăm sóc từ một đến hai năm nữa trước khi có thể sinh sản, cho sữa hoặc bán làm dê thịt. Dê non từ sáu tháng đến một năm tuổi sẽ trưởng thành trong thời gian ngắn hơn và thậm chí còn có thể được phối giống trước khi mua (như vậy chúng sẽ cho sữa sớm hơn). Cuối cùng, dê trưởng thành và dê đã nhiều tuổi có thể là lựa chọn ít tốn kém nhất, tuy nhiên bạn nên cẩn thận với các chủ trại dê sản xuất sữa. Có thể họ muốn bán đi những con dê chất lượng kém nhất trong đàn.[4]
5.Chọn giống dê. Một số giống dê thích hợp cho việc nuôi lấy sữa như Nigerian Dwarf, La Mancha, và Alpine. Một số giống dê khác thường được nuôi để lấy thịt như Spanish hoặc Tennessee. Cuối cùng, một số trang trại nuôi các giống dê Angora hoặc Cashmere để lấy lông bán.[5] Tìm hiểu những giống dê thường được nuôi trong vùng bạn ở, kích cỡ của từng giống dê khi đã trưởng thành và các đặc điểm về thể chất và cá tính của từng giống. Một số giống dê có xu hướng thuần tính hơn, một số có những con đực giống bốc mùi nồng nặc hơn, một số giống dê lại dễ mắc phải các bệnh nào đó.
• Trước khi quyết định, có thể bạn muốn tìm hiểu cách vắt sữa, giết thịt hoặc xén lông dê. Nếu không muốn tự giết thịt dê, bạn hãy tìm nơi giết mổ chuyên nghiệp gần đó để tìm đầu ra trước khi quyết định nuôi dê thịt.
6.Dự trù chi phí. Chi phí nuôi dê sẽ thay đổi theo thời gian và khác nhau tùy từng vùng, cũng tương tự như lợi nhuận mà bạn kiếm được từ việc bán các sản phẩm từ dê. Nếu định nuôi dê vì mục đích kinh doanh, việc dự trù về chi phí và lợi nhuận dự kiến là điều rất cần thiết. Cố gắng nói chuyện với nhiều chủ trại nuôi dê hoặc đọc các hướng dẫn về ngành chăn nuôi dê mới ra gần đây để có ước tính tương đối chính xác về các chi phí. Nếu kết quả ước tính vượt quá ngân quỹ của bạn, có thể bạn cần quyết định mua ít dê hơn hoặc mua giống dê khác. Nhớ rằng công việc chăn nuôi dê có thể chưa đem lại lợi nhuận trong vòng hai năm đầu hoặc lâu hơn, đặc biệt nếu bạn định nuôi dê con hoặc phải trả cho các chi phí ban đầu như hàng rào.
• Chi phí nuôi dê cái, dê đực giống hoặc dê con trong một năm là bao nhiêu? Bạn hãy cố gắng tìm đáp án cho giống dê bạn chọn nếu có thể.
• Nếu bạn định nuôi dê lấy sữa thì một con dê cái có thể sản xuất ra lượng sữa là bao nhiêu? Bạn có thể bán được sữa với giá bao nhiêu?
• Nếu nuôi dê để lấy thịt, bạn cần tính một con dê thịt sẽ bán được bao nhiêu. Dê thịt có bán được giá hơn vào những thời điểm đặc biệt trong năm như lễ Hồi giáo, giáng sinh hoặc phục sinh không?
• Bạn cần phải chuẩn bị sẵn bao nhiêu tiền để ứng phó khi có việc đột xuất như sửa hàng rào hoặc chi phí về thú y? Nếu một trong những con dê bị chết thì có khiến bạn gặp khó khăn về tài chính không?
Phần2
Chuẩn bị chuồng trại
1.Xây hàng rào thật tốt. Dê rất giỏi lách qua những khe hở hẹp hoặc leo trèo qua hàng rào. Hàng rào cao 1,5 mét trở lên với lưới “chống trèo” chắc chắn gắn vào các cột sẽ khó trèo hoặc chui qua hơn so với hàng rào đóng bằng những thanh ngang.[6] Nếu nuôi cả dê đực và dê cái, bạn cần phải lắp hàng rào quây riêng, đặc biệt cao và chắc chắn để nhốt dê đực. Hàng rào này sẽ ngăn chặn dê đực tiếp cận dê cái đang động dục; nói cách khác, nó sẽ giúp ngăn ngừa dê phối giống không theo kế hoạch.
• Những con dê có kích thước chênh lệch nhiều không nên được nhốt chung với nhau, trừ khi chúng là dê mẹ đang nuôi dê con.
• Dê đực có thể trở nên rất hung dữ khi bị nhốt gần dê cái, vì vậy bạn cần nhốt riêng, ngay cả khi bạn không lo về việc dê mang thai ngoài kế hoạch.
2.Xây chuồng dê. Dê cần phải có nơi trú ẩn khi mùa đông đến hoặc khi trời mưa. Chuồng quây nhỏ là đủ cho dê ở. Các giống dê có bộ lông dày có thể chịu được thời tiết lạnh hơn, nhưng trước tiên bạn nên hỏi những người nuôi dê có kinh nghiệm. Nếu ở trong vùng khí hậu ôn hòa thì chuồng có ba mặt tường sẽ giúp không khí lưu thông. Nếu nuôi dê trong vùng có mùa đông lạnh giá, bạn cần xây chuồng kín hẳn và không có gió lùa, tuy nhiên bạn nên cho dê ra ngoài vào ban ngày.
• Dê ghét các vũng nước đọng và thời tiết ẩm ướt. Nếu sống trong vùng có nhiều mưa, có thể bạn cần chuồng trong nhà lớn hơn.
3.Nhổ bỏ các cây độc hoặc có mùi hắc. Dê thường gặm hầu như tất cả mọi thứ, nhưng những câu chuyện kể rằng chúng ăn cả xe hơi và hộp thiếc thì đúng là cường điệu. Cây bông tai, dương xỉ diều hâu hoặc lá anh đào dại là những cây có thể độc đối với dê, mặc dù có thể chúng không ăn những cây này nếu đã có đủ các thức ăn khác. Các loại cây có mùi hắc có thể làm cho sữa dê có mùi lạ bao gồm hành, bắp cải, mao lương hoa vàng và mùi tây.
4.Tìm nguồn cung cấp. Tìm hiểu giá cả thức ăn và xô nước. So sánh nhiều loại ngũ cốc để xem loại nào bổ dưỡng và có lợi nhất để cho dê ăn. Thức ăn của dê cần phải cung cấp đủ lượng can-xi và phốt-pho với tỷ lệ 1,2:1 để ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe, và một số loại thức ăn có thể cần bổ sung thêm khoáng chất.[7] Những người nuôi dê có kinh nghiệm hoặc bác sĩ thú y có thể cho bạn lời khuyên về các lựa chọn có sẵn ở địa phương.
Phần3
Bắt đầu công việc chăm sóc dê
1.Khử sừng mới nhú của dê non. Hầu hết các loài dê đều mọc sừng, và nếu được để nguyên, những chiếc sừng sẽ là mối nguy hiểm tiềm tàng, có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho con người và các động vật khác. Sau khi dê được 2 tuần tuổi, bạn có thể khử sừng dê vào bất cứ lúc nào. Việc này có thể khiến dê bị đau và khó thực hiện nếu không có sự trợ giúp. Bạn nên nhờ người nuôi dê có kinh nghiệm hoặc bác sĩ thú y giúp đỡ, nhất là người biết cách gây tê trước khi bắt đầu làm thủ thuật.[8]
• Nếu vùng da trán của dê có thể dịch chuyển dễ dàng khi chà xát thì có lẽ con dê đó vốn dĩ không có sừng và không cần phải khử sừng.
2.Thiến hầu hết các con đực. Ngay cả khi nuôi dê sinh sản, bạn cũng chỉ cần một con đực cho 25-50 con cái. Những con dê đực con mà bạn không định để phối giống nên được thiến vào khoảng 2 tuần tuổi hoặc muộn hơn, nhưng chỉ thực hiện khi chúng khỏe mạnh. Bạn cần nhờ bác sĩ thú y tiêm phòng uốn ván cho dê trước khi tiến hành thủ thuật.[9]
• Dê đực có tinh hoàn to, do vậy ngay cả dê thiến cũng có thể trông không giống như đã được thiến.
3.Phối giống cho dê cái. Nếu muốn dê cái cho sữa hoặc sinh dê con, bạn sẽ cần cho chúng phối giống khi đã đến tuổi sinh sản. Khi dê cái động dục, bạn hãy tách chúng khỏi đàn và đưa sang chuồng dê đực thay vì làm ngược lại. 2-4 lần phối giống thường là đủ để đảm bảo dê cái mang thai. Thời gian mang thai trung bình của dê là 150 ngày, nhưng cũng có thể thay đổi tùy giống dê.
4.Vắt sữa dê hàng ngày. Dê cái mang thai đã có thể cho sữa khi bầu vú căng to. Vắt sữa 1-2 lần mỗi ngày cho đến khoảng 2 tháng trước ngày dự sinh. Thời gian ngừng vắt sữa sẽ đảm bảo dê mẹ có đủ dinh dưỡng để nuôi dê con mới đẻ. Tiếp tục vắt sữa trở lại khi dê con được khoảng 6 tuần tuổi.[10] Bạn không cần phối giống cho dê cái cho đến khi lượng sữa sụt giảm đáng kể.
5.Tìm chuyên gia để được tư vấn trong trường hợp xảy ra vấn đề nghiêm trọng. Bạn cần biết một người mà bạn có thể hỏi nếu một trong những con dê bạn nuôi gặp vấn đề về sức khỏe hoặc xổng ra khỏi trại. Nếu không có bác sĩ thú y và các chủ trại dê ở gần đó, bạn nên tìm sách hướng dẫn về việc chăn nuôi dê có đề cập đến các vấn đề như kiểm tra sức khỏe và nhận biết các dấu hiệu bệnh ở dê.[11]
6.Tìm nơi bán sản phẩm. Bất kể là bán các sản phẩm thịt, lông, sữa hoặc dê con, bạn sẽ phải tìm kiếm thị trường. Với trại chăn nuôi quy mô nhỏ, cách dễ nhất là bán lẻ trong cộng đồng hoặc bán ở chợ nông sản. Nếu có nhiều sản phẩm hơn, bạn có thể bán qua mạng và vận chuyển theo đơn đặt hàng hoặc bán cho các lái buôn.
• Cân nhắc việc mở cửa trang trại đón khách du lịch và tính phí khi mọi người đến thăm và chơi với những chú dê thân thiện.
